Saturday, February 13, 2010

Top Up

Mobile technology hian khawvel hi a fan chhuak mek niin a lang. Chikankata thingtlang hmunah pawh hian hmunphiattu leh loneitu atanga professional leh executive thlengin an hmang tangkai em em a. Hmun tin deuhthawah hian mobile phone counter a awm deuh vek avangin, an ‘talk time’ a zawh pawhin an Top Up zung zung tawh mai thin a ni. Keini chhungkua pawhin India rama kan chhungte leh ram danga kan thiante biak kan duh chang hi chuan kan talk time balance neih sa hi kan han sit deuh thin avangin, kan han Top Up leh zauh bawk thin a.

Chuvangin he Saptawng thu pahnih “Top Up” tih hi helai hmuna kan thu lam rik zin ber a ni hial ang. Mobile phone nena inkaihhnawih thilah chauh ni lo, thil dang tam tak sawi nan Top Up hi local slang angin kan hmang bawk. Chung te chu:
CHAZ Top Up: CHAZ chu Churches Health Association of Zambia tihna a ni a. Zambia rama hriselna lam hnathawk NGO zinga lian ber a ni. Chikankata Hospital pawh hi CHAZ member kan ni ve a. Kum khat kalta atang khan CHAZ hian Chikankata Hospital & Health Services hnuaia hna thawktute zawng zawng hi sum faiin a rawn tanpui a, hei hi ‘CHAZ Top Up’ kan tih chu a ni. Hna thawktute tan a hlu em em a, a dawng tlem ber hmunphiattute pawhin thlatin hian Indian Rupees 1,500/- hu ang vel an dawng a, hei hian sorkar/Salvation Army atanga an hlawh chanve a hen daih a. An hlawh pangngai nena belh khawm phei chuan tam tham ve tak a ni. CHAZ Top Up sem ni hi chuan hnathawktute hi an hlim haw thei hle thin.

Teaching Incentive or Top Up: Chikankata Secondary (High) School zirtirtute hian sorkar/Salvation Army atanga an hlawh bakah thlatin sum an dawng ve bawk a. Hei hi an Top Up ve, teaching incentive an tih chu a ni. An chhut dan chu: zirtirtuin period khat zel a zirtirah Top Up Rs. 15/- hu ang vel a dawng a. Entir nan - Ka nupui hian nitin period 5 lo zirtir ta se, kar khatah period 25 a zirtir ang a, thla khatah chuan period 100, hei hi Rs. 15/-in puntir ta ila, thlatin Rs. 1,500/- Top Up a rawn hawn dawn tihna a ni a, a lawm ve thei viau tur a nia! He Top Up hi Parents-Teacher Association (PTA) thawhkhawm atanga lo kal a ni.

Mbasela Top Up: Zambian ho hi inlawm thiam leh ngaipawimawh ber hnam an nih rualin inthlah lama pachhe ber an ni hial thung ang. Khawlai lennaa in-greet te, biak ina hotu leh mi thar han lawm te hi an la urhsun thei em em a. An hnam dan dik taka in-greet phei hi chuan minute 5 tehmeuh a awh thin, chhungkhat laina zawng zawng an patea te chanchin thlenga an inzawh tel thin avangin. Keini ang mi hmanhmawh reng thin tan phei chuan hun a uihawm duh khawp mai. Mipui punkhawm nikhua hian inlawmna hun siam a ni ziah thin a, he hun kaihruaitu bik hi ruat an ni thin. Kaihruaituin kut ben zat tur nen lam a bituk vek a, a bituk sa zat kut ben zawh a nih hnuah khan vawi thum ben nawn tur te a han ti leh a. He a nawnna hi Mbasela emaw, Top Up an ti bawk thin a ni. Hetianga a Top Up-na kut benna huna an mi lawm nih chu nuam duh ve tak a ni.

ARVs: AIDS enkawlna damdawi Antiretrovirals (ARVs) hi Top Up tiin thiam takin a hming an phuah zaih bawk a. Top Up zawng zawng zingah kan hmang tangkaiin kan ngeihpui ber awm e. AIDS avanga damlo, an CD4 count 1-a tlahniam tawhte pawh hi (the normal CD4 count is somewhere between 500 and 1500 cells per cubic millimetre), he Top Up hian han enkawl ila, an CD4 count chu 500 chunglamah te a sang chho leh thin a, HIV hrik pai tih pawh hriat har khawpin an hrisel chho leh thin a ni.

Heng Top Up chi hrang hrangte hian mite inkarah inpawhna leh inkungkaihna tha a siam a, khawsak a tiawlsam a, mite rilruah hlimna leh lawmna a thlen a, rilru leh taksaah damna a thlen bawk a ni. Heng Top Up kan sawi tlemte bak hi Top Up dang nitina semchhuah tur kan nei ngei ang. Mite an hnathawh thata fak te, an lungngaih nia hnem leh hmangaihna lantir te, leh thilpek te tham ber inpekte pawh hian mite nun hlimna nasa takin a thlen thei ngei ang.

9 comments:

hmingtea said...

Zambia ram tangka chu a van hlulo ve le kan cheng khat leh an kwacha 1252.9 a in hu nia maw le.
Kelpa ei thlak pakhat kha eng zat in nge in lei theih?
chaw ah hian eng nge an hman ber trhin?

Chu inlawm greet lam chu an uar maw aphungthlu deuh te chuan in trhenaawmpa a dam lai ani em?atrhenawm leh chhawng nilum ai pui pa te kha eng nge an chanchi te te pawh an zawt nawk hlawm dawn anih chu.haha

ARMY said...

Zaia: Zoramah chuan Top up leh Recharge hi a awm hran a. Chubakah thil ngaihnawm deuh chu- fiamthu hi an thiam khawp a, Mobile phone Pre-paid a awm a, post-paid a awm a, wife-paid a awm a, parents-paid te pawh a awm an ti.
Kawng tinrengah in top up a ngai a ni, nang pawh thiamna thuah i in top up chho zel hi lawmawm ka ti hle mai. kan lo tawngtaisak reng che u a nia.

daniel said...

Midangte nun 'top up' zel thei tur in duhsakna ka hlan a che.

Unknown said...

A bengvarthlak khawp mai.

A tlangkawmna atang khian mi dangte tan top up ngah lo pawl ka ni tih ka inhre thei mai

Zairemthiama Pachuau said...

@hmingtea: Kan tangka hman Kwacha hi a hlu lo khawp asin. 100 Kwachas=1 Rupee. Mahse a that ve na chu maw millionaire nih a har lo khawp mai. Million hnih khat hi chu kan ak deuh reng mai!

Kel kan puah tak kha pum khat Kwachas 55,000 (Singnga sangnga) man a ni hem asin. India pawisa chuan Rupees 550 (Zanga sawmnga) a ni.

@army: Africa ramah hian telephone service provider-te hian top up chi ang vekin an ti a, mobile phone pawh an uar ve ta khawp mai. Nitin eichop zawngte pawhin an hum fir fer a, radio hi an inpawhna hmanrua ber anih avangin an cell phone-a radio awm kher hi an duh.

Chuti chu keini nupa chu kan in wife-/husband-paid chhawk vel ang a nih chu.

@daniel: I mi duhsakna hi fuihna ah ka ngai e, ka lawm hle mai. Midangte bottom-down ai chuan top-up hi a Kristian tih chi zawk reng a ni.

@fela: I thuziak leh thiltha tih dangte hmangin mi tam tak i top up reng alawm! Keini nupa ngei pawh hian i top up hi kan lo chhawr nasa asin!

hmingtea said...

Keinia ah chuan phone ho hi kan bill zat kha kan bank account atrangin kan cut tir mai trhin chu mi an cutna chu dak ah min rawn thawn bak ah bank kan balance te kan check atrang in kan bill zat kan hre ve mai.Keini chhung hian phone 3 mobile kan hmang a kan cheng 200 to 300 kan chawi tlangpui.Landline ah chuan 170 bawr vel with internet.Rs chuan a vai in 6000 vel kan seng trhin anih chu.

In kel man chu a to ngei mai le.Keini ah chuan kel sa hi NIS 100 plus or minus bawr vel ani a a part a zir in 150 thleng pawh ani .
in kel pum khat chu kan cheng chuan 46 man vel anih chu .

ZL said...

Keini chu kan top up/recharge ve lo, kan re-load thung.

ARMY said...

Top up - Lal Isuan a zirtirte anmahni eizawnna lama kir leh te nun a top up sak a. Petera a in sawi ang a rinawm zo ta lo pawh hmangaihna mita enin a rinna a top up sak a. Kan chenna khawvelah hian kan rinna tiphai thei thil a tam em avangin kan in top up sak tawn reng a ngai a nih hi maw!!!

Zairemthiama Pachuau said...

@hmingtea: In phone bill a va sang ve ti ngawt ila, in thawkchhuak tam awm si a, keini standard-ah chuan a sang ti zawk mai ang.

Internet home connection ka neih hi thlakhatah Kwachas 70,000 (=Rs.700) fixed a ni a, a chak tha a, a to lo viau. Phone man hi chu kan nu nen thla khatah belhkhawmin Kwachas 100,000 (Rs. 1,000) kan pel ngai lo bawk.

@ZL: Tamil hel ten an ralthuam an re-load ang deuhin maw? Ha Ha Ha! Taka tunah chuan boruak a dai ta viau niin kan lo hre ve, tukdaih an nih hma kha chuan kan ngaihtuah thin ve khawp mai che u. Rawngbawla in zin vei vahna pawh a ziaawm tawh ang chu.

@army: I sawi dik lutuk. DL Moody pawh khan "a chhan chu ka leak alawm" tiin nitin Bible a chhiarna chhan an zawhna kha a chhang a ni awm e.