Thursday, October 30, 2008

Jesus-My Hero

October ni 11, 1999 khan khawvel mihring damlai hi 6 billion tling chiah anga record buah ziah luh kan ni a. He leia mihring awm tirh atanga chhutin (thi tawhte chhiarin) 60 billion vel kan tling chiah bawk. Heng zinga a tam zawkte hi chu mite hriat lem lohin an tham ral tawh a, mi thenkhat chuan an vela mite hriat an hlawh hram a, mi tlemte khawvel history-a danglamna thlen phak an awm bawk. Mahse mihring tumah hian, Israel rama kum 2000 vel kaltaa piang, Nazareth Isua aiin mihringte nunah hnuhma chhinchhiahtlak an la hnutchhiah ngai lo. Hengte hian a tifiah:
~ A pian hun leh ni tak hriat a ni lo a, chutichung chuan mihringte hun chhhiarna hi a pian hma (BC) leh hnu (AD)-ah then a ni.
~ Lehkhabu pakhat mah a ziak lo a, chutichung chuan ama chungchang ziahna lehkhabu hi lehkhabu zingah a la tam ber a, hralh tla leh chhiar hlawh ber an ni.
~ Milem ziakmi ani lo a, hla pakhatmah a phuah hek lo, chutichung chuan ani tluka mihringte lemziak, hla, lemchan leh art dangtea nghawng nei thuk an la awm ngai lo.
~ Sipai dinin helna vawikhat mah a chawk chhuak lo a, chutichung chuan ama ram chhan nan mi maktaduai tam takin an nunna an thap tawh a, kum tinin mi sang tam takin an nunna hial an la hlan zel a ni.
~ A dam chhungin a pianna hmun Bethlehem khua atanga mel 200 aia hlaah a zin lo, Aigupta rama a nu leh paten an tlanchhiatpui tih loh kha chu. Chutichung chuan a huhang hian tunah chuan khawvel hmuntin a fan chhuak a, amah zuitu Kristiante chu khawvelah an lo tam ber ta.
~ Vantlang zinga a rawngbawl/zirtir hun chhung khan kum thum chiah a awh a, khawvela ram te berte zinga mi Israel tlangram velah a ni lehnghal, chutichung chuan tunah chuan a chanchin hrilh nan satellite tha ber ber kahchhuah a ni a, he lei boruaka radio leh television network lian ber berte chu a chanchin hrilin an hmanhlel mek a ni.
~ A kein vawikhat mah zirna in chhung a rap lo, mahse university, seminary, college leh school sang tam tak chu a hming pua din an nih lawi si hi.
~ A damlai hun khan a chenna ram pawnah chuan hriat a hlawh miah lo, tunah erawh Encyclopaedia Britannica bu chhungah a hming kaihnawih thumal 30,000 (singthum) hmuh tur a awm tawh.
Isu ropui takin leng rawh, i Lalzia lantir (zel) ang che.

Wednesday, October 22, 2008

Whose Neighbour Am I?

One of our
Community Centres
and a local bar called
'Chiller's Den'
are found standing side by side
Once I happened to pick by chance a copy of June 21, 2008 issue of the USA national publication of the War Cry. Inclusion in the magazine’s column of 'Quotes of the past and present' was Commissioner Lalkiamlova, International Secretary for South Asia’s verbatim - “The question is not who’s my neighbour, but whose neighbour am I”. Together let’s try to answer this question.

How easy it is to count ourselves as acquaintances of people whom we admire, the rich and famous elite, and how hard we may try to have them accept us! But equally difficult is even to simply consider ourselves as neighbour to the poor, infamous and the down-and-outs of society. Still more unlikely is this latter category of fellow beings accepting ‘us’ as their neighbours!

Today, where image seems to be all-important, we note that Jesus cared nothing for his image. He made himself ‘nothing’. He came into our world, into our mess, into our shoes and ultimately into our place. He embraced the cross. He made total identification with us sinners. (Philippians 2: 5-7).

Two thousand years later we still need to hear the Master’s words - ‘Whoever wants to become great among you must be your servant’. The parable of the Good Samaritan reminds us how easy it is for us to be so committed to our standards, practices and work schedules that we fail to make an impact in the ‘real world’– a world of chaos, violence and suffering, where our faith and service are most needed.

Jesus identifies himself with me, so shall I with the suffering world.

Tuesday, October 7, 2008

AIDS Nge Hlauhawm Zawk Cholera?

He zawhna 'AIDS Nge Hlauhawm Zawk Cholera?' tih zawttu doctor hi tunge maw ni le, a hlauhawm zawk chu a hriat sa vek alawm, zawhna zawh awm pawh a ni lo e, i ti a ni mai thei. Mahse hei hi mak ti suh, Zambian ho chuan AIDS aiin Cholera (Tuihri) an hlau zawk tih hi thu dik a ni e. Hengte hian a tifiah ang-
1. Tunhnai maia Chikankata catchment area chhunga Cholera hri leng avangin Chikankata Hospital Infection Control Team din a ni a, AIDS hi inkaichhawn theih natna (infectious disease) ni ve thoin, hun kha leh chen kha bu lo khuar tawh mahse AIDS avang hian Infection Control Team meuh din a la ni ngai lo. (Tuna he team thar hian AIDS hi a hma tel ve chauh zawk a ni).
2. He Infection Control Team hi chairman nia hruai tura kan hotuten mawhphurhna min pek anga hma kan lakna kawngah pawh kan sorkar District Health Office lam hlei hlei hi Cholera chungchangah hian an lo 'sensitive' zawk daih mai tih ka hmu chhuak a ni. AIDS veite hospital ward chhungah zalen taka dahluh leh enkawl theih an nih laiin, Cholera avanga damlo nia rinhlelh ringawt pawh, kan district health office inkaihhruaina chuan isolation room-ah takngial pawh dahluh min phalsak tlat lo mai! Khawchhung atanga hla tak hmun fianrialah camp siama dahkhawma enkawl tura tih kan ni.
3. Vawinah female medical ward-a AIDS avanga damlo awmpuitu nu (attendant) pakhat chu Cholera nia rinhlelh a ni a, Isolation ward-a dah ka rawt nain ka thawhpuiten rem an ti tlat lo mai a, mi tam zawk thutlukna a lal zawk avangin kan in kianga bawkte (shed) sak sa lo awm remchang takah dahluh a ni ta. In ka haw hnua Mapuii ka hrilh chuan min lo hau titih deuh a, hlauh tur a nih loh zia ka hrilh hnu pawhin, "Heta a mi chengten an hlauh viau chuan hlauh ve mai tur a lawm, chhan a awm a ni ang," la zuk ti talh a! Nu ber hi chuan an dawn kim thin a, a awm tho e.
4. Vawinah bawk, ka ward round pahin (ka colleague te pahnih an awm remchan loh avangin ka kep a, ward panga ka round chu!) ka Danish medical student kaihhruai lai pakhat nen kan nurse-te zingah unofficial poll kan la a, AIDS nge an hlauh zawk Cholera tih zawhna an chhanna chu 'Cholera ka hlau zawk' tih a ni tho mai. Enge a chhan: Cholera kills faster than AIDS! I wish they also remember that Cholera is curable.
Engvangin nge Zambian ho hian heti taka Cholera an hlauh a, AIDS ai pawha mipuite leh sorkar thuneitute ngeng a chhun nat zawk (?) tlat mai le. AIDS hi a ram mipui 15% ngawtin an vei mek a ni a, a hluar lutuk avang hian ngaiah an nei tawh nge, kan nurse-te chhanna ang hian thawk leh khata nunna la thut chi natna anih loh vang hian an hlau lo zawk? Engpawh chu nise, AIDS avanga natna leh thihna (morbidity and mortality) hi a tam a, ram leh hnam hnuk thalaite a tuartu an nih deuh ber avangte hian ram ei leh bar dinhmun a nghawng pawi thui thin a. He rama kan thangtharte, ram hruaitute leh roreltute pawh hian AIDS chungchangah hian thlir dan thar leh zau zawk an neih chu a hun ta hle niin a lang a ni.